W niektórych przypadkach pacjenci i ich rodziny znajdują się w sytuacji, gdy zwyczajne środki prawne nie skutkują. Prokuratura nie znajduje podstaw do wniesienia aktu oskarżenia, sądy dyscyplinarne umarzają dochodzenia, a sądy cywilne nie znajdują podstaw do przyznania odszkodowania czy zadośćuczynienia.
W sprawie, która jakiś czas temu trafiła na wokandę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka matka nie zgodziła się na leczenie swojego dziecka diamorfiną (heroiną).
Mimo tego, w szpitalu podjęto decyzję o leczeniu dziecka w ten sposób. Szpital nie uzyskał zgody sądu. W Polsce tym sądem byłby sąd opiekuńczy, w tej konkretnej sprawie chodziło jednak o sąd brytyjski.
Szpital na wcześniejszych etapach postępowania twierdził, że nie istniała potrzeba konsultowania podania leku z sądem („involvement of the court may not be necessary„).
Sprawa ostatecznie trafiła przed Trybunał, który stwierdził, że „Leczenie syna wbrew woli matki, będącej jego przedstawicielką prawną, stanowi ingerencję w prawo do poszanowania życia prywatnego„. Chodziło zatem o art. 8 Konwencji Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.
Trybunał stwierdził, że w takiej sprawie jak ta, niezbędne było uzyskanie zgody sądu. Skarżący otrzymali w ramach rekompensaty od państwa brytyjskiego 10 tysięcy euro zadośćuczynienia za doznaną krzywdę oraz zwrot kosztów postępowania.
Co ciekawe, najwięcej przypadków naruszenia art. 8 Konwencji orzeczono (dane na 2010 roku) przeciwko Włochom (124) oraz Polsce (71).
W Polsce podstawą do żądania zadośćuczynienia, w sytuacji udzielenia pomocy medycznej bez zgody pacjenta, są przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. W przypadku naruszenia prawa do wyrażenia zgody pacjent może żądać od naruszyciela zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną takim leczeniem.
Stopień krzywdy jest oczywiście kwestią osobistą i zależy głównie od okoliczności konkretnego przypadku.
Inna jest przecież skala winy i doznanej krzywdy przy wynikającej ze wskazań medycznych sterylizacji pacjentki (i utratą zdolności płodzenia), a inna przy mało skomplikowanym wycięciu niewielkiej zmiany na skórze pacjenta.